Samenwerken op preventie

De sociale basis is het brede en laagdrempelige aanbod van activiteiten en ondersteuning in de eigen buurt of wijk op initiatief van Amsterdammers, professionele organisaties, vrijwilligersorganisaties of de gemeente. Het gaat om vrij toegankelijke formele en informele activiteiten en voorzieningen om elkaar te ontmoeten en ondersteunen, te ontplooien en ontspannen. Zo kunnen bewoners samenleven en meedoen. De sociale basis is er voor alle Amsterdammers: jong en oud, kansarm en kansrijk. Het zorgt ervoor dat Amsterdammers mee kunnen doen en voorkomt dat ze met een kleine zorg- of ondersteuningsvraag in een zwaar traject terechtkomen. Onlangs heeft de gemeente het kader sociale basis opgesteld. Dit is belangrijk voor Dynamo, want het betekent dat we een subsidieaanvraag kunnen indienen voor onze welzijnsactiviteiten voor zes jaar, in plaats van de gebruikelijke jaarlijkse aanvraag.

Het kader sociale basis zorgt voor veranderingen. De inzet van de gemeente is om per stadsdeel de samenwerking van welzijnsorganisaties en alle actieve bewoners die iets voor andere bewoners doen te verbeteren. Binnen het nieuwe kader sociale basis 2025-2030 moet er in ieder stadsdeel een alliantie gevormd worden. Dit is een samenwerking van de professionele organisaties die een kernfunctie in het stadsdeel vervullen. Projectleider Winnie legt uit: “Binnen bijvoorbeeld Amsterdam Oost heeft Dynamo een aantal kernfuncties zoals het beheren en programmeren van buurthuizen en jongerencentra en het uitvoeren van buurtwerk/opbouwwerk, jongerenwerk en kinderwerk. Naast Dynamo zijn er nog meer partijen die zo’n kernfunctie uitvoeren om een alliantie mee te vormen. Het doel van de alliantie is, aldus de gemeente: ‘het neerzetten van herkenbare kernfuncties (…) Deze partners hebben een belangrijke rol in het faciliteren van de rest van de sociale basis in het stadsdeel en zijn het eerste aanspreekpunt bij vragen vanuit de sociale basis voor partners zoals de buurtteams en de ouder- en kindteams.’ Belangrijk hierbij is dat er een overzichtelijk aantal partners is op in ieder geval de infrastructuur van een stadsdeel. En dat er binnen een alliantie meer wordt afgestemd en overlegd, zodat je van elkaar weet wie wat binnen de kernfuncties doet. Daarnaast geeft het de mogelijkheid om alle partijen in hun kracht te laten, doordat zichtbaar wordt wie waar goed in is. Kortom, nog meer professionaliseren voor een optimaal resultaat voor passende ondersteuning voor Amsterdammers in de eigen buurt.”

Uit het tussen zorgorganisaties, huisartsen, overheden en zorgverzekeraars ondertekende Integraal Zorg Akkoord (IZA) blijkt ook hoe cruciaal de samenwerking met de sociale basis de komende tijd wordt. Het doel is om de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. In dit akkoord staat dat we van ziekte naar gezondheid moeten en dat we veel meer moeten investeren in preventie, zodat de Amsterdammers onder andere gezond blijven, langer thuis wonen en dat er demedicalisering plaatsvindt. Uit onderzoek van Amsterdam Vitaal & Gezond voor zorgverzekeringsregio Amsterdam en Diemen blijkt bijvoorbeeld dat er in Amsterdam veel meer vraag is naar de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) dan in andere steden. Er is een enorme vergrijzing, er zijn veel chronisch zieken en veel mensen hebben mentale klachten. Belangrijk is om in dit soort situaties van gezondheidsproblemen te kijken hoe iemand zoveel mogelijk zelf met zijn/haar omgeving kan opvangen. Dus preventief meer betekenen, zodat mensen niet in de dure zorg terechtkomen. Het gevolg is dat er een groter beroep wordt gedaan op de samenleving zelf. “Kanttekening hierbij is wel dat we waakzaam moeten zijn dat de belasting van de sociale basis en professionals niet te groot wordt. Plus mensen die echt behoefte hebben aan specialistische GGZ zorg moeten daar ook terechtkomen en geholpen worden.”, aldus Winnie.

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) heeft als doel de beweging naar mentale en fysieke gezondheid en preventie met gemeenten kracht bij te zetten. Een gezond en actief leven stimuleren op lokaal en regionaal niveau, dat is wat gemeenten, GGD, zorgverzekeraars en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport willen met dit akkoord. Een integrale benadering van preventie is nodig, met aandacht voor achterliggende factoren die invloed hebben op de gezondheid zoals schulden, eenzaamheid of huisvesting. Daarnaast is het belangrijk om het omzien naar elkaar in de wijk te vergroten, het autonoom kunnen leiden van het leven met eigen regie en een eigen sociaal vangnet te hebben.

W in de Wijk

Naast de nog te ontwikkelen mentale gezondheidsvoorziening moeten er laagdrempelige steunpunten komen in de wijk, zoals herstel- en zelfregiecentra gerund door ervaringsdeskundigen en vrijwilligers ondersteund door sociaal werkers in verbinding met GGZ-professionals. Directeur Jael vertelt: “Voor aankomend jaar hebben we extra ondersteuning gevraagd voor ons sociale werk en willen we de wijkgerichte brede aanpak W in de wijk (voorheen GGZ in de wijk) niet alleen in Oost en Zuid maar in heel Amsterdam opschalen. Het is opnieuw een goed voorbeeld hoe we preventief meer aankunnen in de wijk. Niet ieder voor zich, maar juist samen!”

Om W in de Wijk verder uit te rollen in andere stadsdelen is, samen met de huidige samenwerkingspartners Combiwel, GGZ in Geest, GGZ Arkin, TeamED en de gemeente, een aanvraag ingediend voor IZA financiering. W in de Wijk zorgt ervoor dat mensen met een GGZ-achtergrond volwaardig mee kunnen doen in de wijk. Winnie: “Het is een mooie manier om iets voor de Amsterdammers te doen! Als de aanvraag toegekend wordt komt er in ieder stadsdeel een GGZ-coach Welzijn, die professionals en vrijwilligers in de sociale basis kan helpen beter om te gaan met onbegrepen gedrag. Daardoor kunnen Amsterdammers met afwijkend gedrag zich toch welkom voelen in hun buurthuis of bij de apotheek.

Kans voor Dynamo

Er wordt met IZA en GALA niet alleen meer beroep gedaan op de Amsterdammers zelf, maar ook op ons als welzijnsorganisatie. Doordat Amsterdammers vanwege een tekort in de zorg in de wijk blijven, wordt onze rol in de wijk groter. Jael legt uit: “Ik zie dit als een grote kans voor Dynamo! Het aanspreken van Amsterdammers in de community is onze kracht en wij zijn een groot onderdeel van de oplossing. Door een laagdrempelig en breed aanbod van activiteiten en diensten op het gebied van welzijn stimuleren en ondersteunen wij Amsterdammers waardoor ze minder snel in de dure zorg terecht komen. Zo vangen we bijvoorbeeld bij Buurtteam Amsterdam Oost meer mensen op met complexe problematiek en ondersteunen we meer zorgkinderen in de voorscholen. Dit is een groot voordeel voor onder andere zorgverzekeraars. Ons werk wordt grotendeels gesubsidieerd door de gemeente, met een beperkt budget. Het grote geld zit bij de zorgverzekeraars en die moeten het zorgprobleem oplossen. Ik zou daarom graag zien dat zorgverzekeraars een stukje van hun budget investeren in ons sociale werk als welzijnsorganisatie, zodat wij ons aanbod en onze hulp nog beter kunnen inzetten in Amsterdam Oost.” Jael vervolgt: “We kunnen de zorgverzekeraars helpen de beweging naar preventie te maken. Alleen ons werk op het gebied van gezondheid en welzijn is moeilijker te meten. Om aanspraak te kunnen maken op de budgetten van zorgverzekeraars is het aan ons om te laten zien dat het loont. Mede dankzij het impactgedreven werken waar we ook mee bezig zijn, kunnen we beter laten zien wat we doen en welk effect dit heeft. Daarnaast worden er vanuit Sociaal Werk Nederland steeds meer goede voorbeelden gedeeld zoals: Welzijn op Recept. Dit project levert inmiddels al 10% minder zorg op.” Winnie vult aan: “En om Welzijn op Recept nog steviger op de kaart te zetten in Amsterdam zijn we bezig een aanvraag als penvoerder in te dienen. Er valt nog veel winst te behalen.”

Ambitie

De ambitie is groot, maar door meer aan preventie te doen wordt voorkomen dat problemen verergeren en de Amsterdammer er zelf niet meer uitkomt en professionele hulp nodig heeft. Onze Dynamo-professionals kennen de sleutelfiguren in de wijk, het aanbod van activiteiten en de hulporganisaties. Wij kijken niet naar de Amsterdammer als patiënt maar als persoon, naar wat hij kan en welke talenten hij heeft. We kunnen de Amsterdammer meer zingeving geven en zich lekker laten voelen in zijn eigen wijk”.

Status meerjarensubsidie

Winnie vertelt tot slot nog over de status van de subsidieaanvraag: “Met alle kennis en ervaring die we hebben weten we inmiddels dat samenwerken belangrijk is. We zijn nu onder leiding van onafhankelijke adviseurs bezig met het vormen van allianties per stadsdeel. Dynamo is actief in Zuid, Oost en met de spelinlopen ook in Centrum en in West. We kijken naar een afgewogen combinatie van partijen, waarbij iedereen doet waar hij goed in is. Daarna werken we onze gebiedsgerichte activiteiten uit, in afstemming met de andere aanbieders in de buurten. Begin mei dienen we de plannen in en dan kunnen we de komende zes jaar meer inzetten op onze ambities. In de praktijk zitten vaak de meest creatieve en logische oplossingen. Deel dus jouw goede ideeën met je teamleider en denk mee wat preventief werkt. Wat helpt een buurtbewoner nu echt?”

Jael concludeert: “Ons mooie werk is relevanter dan ooit en dat mogen we best wat meer aan de buitenwereld laten weten! Onze medewerkers en vrijwilligers zijn expert in het vergroten van de veerkracht van Amsterdammers en de wijken. Dankzij hen kunnen we een grote rol spelen om de uitdagingen op het gebied van mentale en fysieke gezondheid en druk op de zorg aan te pakken. Het nieuwe kader sociale basis en de IZA en GALA akkoorden bieden mooie kansen om nog meer in te zetten op preventie. Die gaan we graag aan, samen met buurtbewoners en partners, want daar zit onze kracht: Dynamo, samen in de buurt!”